Historia Zamku Książ
Centrum kompleksu rezydencjalnego znajdującego się w dzielnicy Książ stanowi Zamek Książ – trzeci po Malborku i Wawelu zamek w Polsce.
Historia Zamku
Piastowskie korzenie
Fuerstenstein powstawało w latach 1288-1292 na ruinach drewnianego grodu zniszczonego w 1263 roku przez Przemysła Ottokara II. Piastowski książę świdnicko-jaworski, Bolko I Surowy, wzniósł Książ jako jeden z zamków obronnych. Przez sto lat, bo do 1392 roku, Fuerstenstein pozostawał w rękach książąt piastowskich – po wygaśnięciu linii rodowej przeszedł w ręce korony czeskiej. W latach 1483–1490 zamek został rozbudowany z inicjatywy Jerzego von Steina. w 1497 roku król Węgier Władysław II Jagiellończyk przekazał budowlę swemu dworzaninowi, Janowi von Schellenbergowi, który sześć lat później sprzedał pałac rodzinie von Haugbitzów z Głubczyc. Kolejne sześć lat później, bo w 1509 roku, następuje ponowna zmiana właściciela.
Rodzina von Hochberg
Rodzina Hochbergów, która posiadała nie tylko Zamek Książ, ale i dobra wałbrzyskie, przez lata swojego panowania poczyniła liczne rozbudowy. Wojny przetaczające się przez Dolny Śląsk nie oszczędziły znakomitej budowli, zawsze jednak odnawiano ją, tak że stawała się coraz piękniejsza. W 1648, po wojnie trzydziestoletniej, która spustoszyła tę część Europy, przebudowano zniszczone umocnienia na ogrodowe tarasy w stylu francuskim. W latach 1705–1732 miała miejsce kolejna przebudowa, podyktowana ówczesnym smakiem europejskim, w którym królował barok.
Powstały wówczas m.in. reprezentacyjne skrzydło barokowe, Dziedziniec Honorowy, zabudowania przedzamcza (oficyny, łaźnie, biblioteka) a na Wzgórzu Topolowym wznosi się pawilon letni, który w II połowie XIX wieku zostanie przekształcony na rodowe mauzoleum.
Dalsze lata przynoszą kolejne ulepszenia – pięknieje park otaczający Zamek, pod okiem Christiana Wilhelma Tischbeina powstają nowe zabudowania oraz sztuczna ruina na fundamentach średniowiecznej budowli – tzw. Stary Książ – w duchu epoki romantycznej. W 1848 Hochbergowie otrzymują tytuł książęcy, a w 1891 roku do rodziny dołącza angielska księżniczka MariaTeresa Corwallis West – słynna księżniczka Daisy.
Ostatnia wielka przebudowa ma miejsce w latach 1908- 1923. Powstają wówczas z inicjatywy Jana Henryka XV neorenesansowe skrzydła zachodnie i północne, a wieża rośnie do wysokości 47 metrów i zyskuje kulisty hełm z latarnią.
Również w tym okresie tarasy z fontannami zyskują swój obecny kształt. Jeszcze przed pierwszą wojną światową powstaje palmiarnia w Lubiechowie oraz ogród japoński. Lata 20. są już jednak okresem, kiedy finanse rodu Hochbergów topnieją, a Zamek stopniowo podupada.
II wojna światowa
Zawierucha wojenna nie ominęła Książa – ostatnią z rodu była Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless, którą w 1940 roku zmuszono do o
puszczenia zamku. W roku następnym władze III Rzeszy przejęły kompleks, a w 1943 roku prace rozpoczęła Organizacja „Todt”, prawdopodobnie tworząc w nim jedną z kwater Adolfa Hitlera. Przebudowa obróciła w proch większość zabytkowego wystroju wnętrz. Przed głównym portalem powstał 40-metrowy szyb windy, a pod zamkiem wydrążono tunele i podziemny schron, które do dziś nęcą wyobraźnię poszukiwaczy skarbów i eksploratorów jaskiń. Podziemia mają być udostępnione turystom od 1 kwietnia 2016 roku.
W czasie wojny w pałacu przechowywano zbiory Biblioteki Państwowej z Berlina. Na terenie kompleksu mieściła się również filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen.
Powojenne losy
Na mocy układów powojennych Książ – wraz z całym obszarem Dolnego Śląska – wszedł w obręb granic Polski. Do 1946 roku w Zamku stacjonowały wojska radzieckie, które zdewastowały i tak zniszczony kompleks. Przez kolejne 10 lat Książ niszczeje, dopóki w 1956 roku nie zostaje zabezpieczony przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z Wrocławia. W 1973 roku wieś Książ wraz z kompleksem zamkowym wchodzą w granice miasta Wałbrzych, a w 1974 roku rozpoczynają się prace remontowe, mające przywrócić dawny blask perle Śląska.
