Wałbrzyszanka rodem z Anglii

Daisy – a właściwie księżna Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless – to pochodząca z angielskiej rodziny Cornwallis-West arystokratka. Jedna z najpiękniejszych kobiet wiktoriańskiej Anglii, w 1891 roku poślubiła Jana Henryka von Hochberga, stając się panią na Zamku Książ. Ciepła, pełna empatii, zjednała sobie wielu przyjaciół, jak i wielu wrogów, wytrwale pomagając innym, bez względu na to, po której stronie walczyli.

Historia Daisy jest na tyle interesująca, że stała się kanwą fabularyzowanego dokumentu „Daisy. Wspomnienie minionego świata” z 2011 roku. W historycznym filmie Filipa Bajona z 1987 roku również splatają się z dziejami angielskiej arystokratki, przedstawione są losy rodziny Hochberg von Pless (w filmie główni bohaterowie noszą nazwisko von Teuss) od początku XX wieku do II wojny światowej.

Biografia Daisy

Poślubiając Jana Henryka Hochberga, jednego z najbogatszych niemieckich arystokratów, Maria Teresa stała się częścią świata, którego nie rozumiała. Niemiecka etykieta, przepych, panujący w rodzinie Hochbergów i chłodne relacje, które ją otaczały, nie ułatwiały młodej kobiecie życia w tak odmiennym od rodzinnej Anglii środowisku. Panując na Książu i w Pszczynie zaprowadzała stopniowo pewne zmiany – to dzięki jej inicjatywie przy zamkowych pokojach gościnnych powstały pierwsze łazienki. Sprowadzony z Anglii ogrodnik urządził pod jej czujnym okiem angielski ogród przy pałacu. Olbrzymia fortuna von Hochbergów pozwalała na liczne udogodnienia oraz wystawne życie – rodzina posiadała kopalnie, huty, elektorownie, domy handlowe i zamki w Książu i Pszczynie, nie wspominając mniejszych posiadłości.

Daisy powiła czworo dzieci: jedyna córka zmarła we wczesnym dzieciństwie. Miała trzech synów: Jana, Aleksandra i Konrada. Aleksander przeszedł na katolicyzm i zasłużył się w czasie II wojny światowej, walcząc w wojsku polskim u boku generała Sikorskiego w armii Andersa.

Działalność charytatywna

Była niezwykle wrażliwa na krzywdę ludzką – nie tylko urządzała bale i zbiórki, co było poniekąd w dobrym tonie, ale osobiście angażowała własne siły w ich powodzenie, np. śpiewając na rzecz biednych, czego konserwatywne kręgi nie mogły znieść. Była fundatorką szkół, sierocińców i ochronek. Podejmowała również działania, które dziś można by nazwać ekologicznymi – z jej inicjatywy oczyszczono rzekę Pełcznicę, źródło epidemii i zanieczyszczeń.

Nie zrażała się nieprzychylnymi opiniami, pomagając w czasie I wojny światowej rannym żołnierzom w pociągach sanitarnych – bez względu na to, do jakiej armii przynależeli. Po rozpadzie małżeństwa opuściła na jakiś czas Książ, ale wróciła do Zamku w 1935 roku. W czasie kolejnej wojny nie zaprzestała dzielenia się dobrocią – zaczęła organizować paczki dla więźniów filialnego obozu Gross-Rosen. Z tego powodu została przez nazistów wysiedlona z Książa do Wałbrzycha, gdzie dwa lata później zmarła. Jej szczątki złożono w mauzoleum przy Zamku, a potem przeniesiono na cmentarz w Szczawienku, który w latach 80. XX wieku zniszczono.

Pamięć niezwykłej księżny przywrócono dopiero w latach 90. i kolejnych, honorując ją pomnikami, tablicami pamiątkowymi i nadając jej imię wydarzeniom i instytucjom kulturalnym w Wałbrzychu.