Problemy ze wzrokiem mogą pojawić się na każdym etapie życia, a u osób po 40. roku życia coraz częściej dotyczą starczowzroczności czy pogłębiającej się zaćmy. Jednym z najnowocześniejszych rozwiązań dla pacjentów, którzy nie kwalifikują się do laserowej korekcji wzroku, jest refrakcyjna wymiana soczewki. Na czym polega ten zabieg, dla kogo jest przeznaczony i jak dobrać odpowiednią soczewkę wewnątrzgałkową? Odpowiadamy w poniższym artykule.
Czym jest refrakcyjna wymiana soczewki?
Refrakcyjna wymiana soczewki (RLE – Refractive Lens Exchange) to chirurgiczna metoda korekcji wad wzroku polegająca na usunięciu naturalnej soczewki oka i zastąpieniu jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Jest to zabieg bardzo podobny do operacji zaćmy, jednak wykonywany nie w celu leczenia choroby, a poprawy jakości widzenia.
Zabieg jest szczególnie polecany osobom z prezbiopią (starczowzrocznością), wysoką krótkowzrocznością lub nadwzrocznością, których wada wzroku nie kwalifikuje się do korekcji laserowej.
Jakie są wskazania do zabiegu?
Refrakcyjna wymiana soczewki to rozwiązanie dedykowane pacjentom, którzy chcą na stałe zrezygnować z noszenia okularów i soczewek korekcyjnych. Do głównych wskazań należą:
-
- starczowzroczność (prezbiopia) – trudności z widzeniem z bliska po 40. roku życia
- wysoka krótkowzroczność lub nadwzroczność, której nie można skorygować laserowo
- niestabilna rogówka lub cienka rogówka uniemożliwiająca laserową korekcję
- brak tolerancji na soczewki kontaktowe
- chęć poprawy jakości życia i komfortu widzenia
Zabieg może być również przeprowadzony u pacjentów, którzy obawiają się zaćmy w przyszłości – w RLE naturalna soczewka jest usuwana, co eliminuje ryzyko zachorowania.
Kto kwalifikuje się do zabiegu?
Kwalifikacja do zabiegu wymaga szczegółowych badań okulistycznych i konsultacji z lekarzem. Kandydatami do zabiegu są osoby:
- w wieku od 40 do 65 lat (choć granice są elastyczne),
- ze stabilną wadą wzroku,
- niekwalifikujące się do laserowej korekcji z powodu budowy oka,
- z wysoką motywacją do poprawy jakości życia bez okularów,
- w ogólnie dobrym stanie zdrowia (brak aktywnych infekcji, stanów zapalnych oka, jaskry).
Pacjenci przed zabiegiem przechodzą m.in. pomiar rogówki, długości gałki ocznej, badanie dna oka oraz komputerową analizę refrakcji.
Jakie rodzaje soczewek wewnątrzgałkowych wyróżniamy?
Wybór odpowiedniego rodzaju soczewki wewnątrzgałkowej ma kluczowe znaczenie dla efektów zabiegu. Dostępne są:
- soczewki jednoogniskowe – zapewniają ostrość widzenia na jedną odległość (np. do dali), często wymagają okularów do czytania,
- soczewki dwuogniskowe – umożliwiają widzenie na dwie odległości,
- soczewki wieloogniskowe – pozwalają widzieć dobrze zarówno z bliska, jak i z daleka, eliminując potrzebę noszenia okularów,
- soczewki toryczne – dedykowane osobom z astygmatyzmem,
- soczewki EDOF – z wydłużoną głębią ostrości, łączące cechy soczewek jedno- i wieloogniskowych.
Każdy rodzaj soczewki ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego jej dobór powinien być poprzedzony rozmową z lekarzem i analizą stylu życia pacjenta.
Czym się one charakteryzują?
Każdy typ soczewki różni się budową i zakresem działania. Soczewki jednoogniskowe są najczęściej refundowane przez NFZ (przy zaćmie), ale mają ograniczoną funkcjonalność. Soczewki wieloogniskowe dają większą niezależność od okularów, jednak mogą powodować efekty świetlne (halo, olśnienia). Soczewki EDOF to kompromis – dają dobrą jakość widzenia na średnie i dalekie odległości, z mniejszym ryzykiem efektów ubocznych.
Wybór odpowiedniego modelu powinien uwzględniać zarówno anatomię oka, jak i potrzeby zawodowe oraz codzienne pacjenta.
Jak dobrać odpowiednie soczewki wewnątrzgałkowe?
Dobór soczewki odbywa się na podstawie szczegółowej diagnostyki i indywidualnych preferencji pacjenta. Podczas kwalifikacji lekarz analizuje:
- rodzaj i wielkość wady refrakcji
- obecność astygmatyzmu
- grubość rogówki i długość osi gałki ocznej
- jakość filmu łzowego
- potrzeby wzrokowe (np. praca przy komputerze, czytanie, jazda autem)
W przypadku pacjentów aktywnych zawodowo zaleca się soczewki multifokalne lub EDOF, zapewniające większą swobodę widzenia w różnych sytuacjach.
Jak przebiega zabieg refrakcyjnej wymiany soczewki?
Zabieg jest bezbolesny, przeprowadzany ambulatoryjnie i trwa zazwyczaj od 15 do 20 minut na jedno oko. W znieczuleniu miejscowym (krople do oka) chirurg usuwa naturalną soczewkę i wszczepia wcześniej dobraną sztuczną soczewkę. Po krótkim odpoczynku pacjent może wrócić do domu z zaleceniami dotyczącymi rekonwalescencji.
Zazwyczaj oba oczy operuje się w odstępie kilku dni lub tygodni.
Ile trwa rekonwalescencja po zabiegu?
Proces rekonwalescencji po zabiegu RLE jest szybki i mało uciążliwy. W ciągu kilku dni pacjent zauważa poprawę ostrości widzenia. Wskazówki pooperacyjne obejmują:
- stosowanie kropli antybiotykowych i przeciwzapalnych,
- unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez tydzień,
- ograniczenie ekspozycji na kurz i wodę (np. basen),
- kontrolne wizyty u okulisty przez pierwsze tygodnie.
Pełna stabilizacja widzenia następuje zazwyczaj w ciągu 4–6 tygodni.
Jakie są efekty zabiegu?
Zabieg RLE umożliwia trwałą poprawę ostrości wzroku i często całkowitą rezygnację z okularów. Efekty zależą od rodzaju wszczepionej soczewki, ale najczęściej obejmują:
- ostre widzenie w różnych odległościach,
- lepszy kontrast i percepcję kolorów,
- poprawę jakości życia – brak konieczności noszenia okularów,
- eliminację ryzyka wystąpienia zaćmy w przyszłości.
Wysoka skuteczność i niski odsetek powikłań sprawiają, że refrakcyjna wymiana soczewki staje się coraz popularniejszą alternatywą dla laserowej korekcji.
Podsumowanie
Refrakcyjna wymiana soczewki to nowoczesna, skuteczna i bezpieczna metoda trwałej korekcji wzroku u osób z prezbiopią lub dużą wadą refrakcji. Dzięki odpowiedniemu doborowi soczewek możliwe jest uzyskanie ostrego widzenia bez konieczności noszenia okularów. Zabieg taki jak refrakcyjna wymiana soczewki to inwestycja w komfort życia, niezależność i lepsze codzienne funkcjonowanie.
