Stożek rogówki to postępujące schorzenie oka, które może znacząco pogorszyć jakość widzenia i wpłynąć na codzienne funkcjonowanie. Współczesna medycyna oferuje jednak coraz skuteczniejsze metody leczenia, dzięki którym możliwe jest zatrzymanie postępu choroby oraz poprawa ostrości wzroku. W artykule omawiamy, czym jest stożek rogówki, kto jest najbardziej narażony na jego rozwój, jak rozpoznać pierwsze objawy oraz jakie metody leczenia – w tym soczewki kontaktowe i zabieg cross linking – warto rozważyć.
Czym jest stożek rogówki i skąd się bierze?
Stożek rogówki (keratoconus) to degeneracyjna choroba oczu, która polega na stopniowym ścieńczeniu i uwypukleniu rogówki w kształt stożka. Zmiana ta powoduje zaburzenia w załamaniu światła i prowadzi do zniekształcenia obrazu. W zaawansowanych przypadkach może dojść do znacznego pogorszenia ostrości widzenia oraz nieregularnego astygmatyzmu.
Do przyczyn stożka rogówki należą zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe, w tym:
- częste pocieranie oczu,
- przewlekłe stany zapalne spojówek i alergie,
- predyspozycje rodzinne,
- choroby tkanki łącznej.
Najczęściej choroba pojawia się u młodych osób między 15. a 30. rokiem życia i może postępować przez wiele lat.
Jakie są objawy stożka rogówki?
Pierwsze symptomy mogą być trudne do zauważenia, szczególnie jeśli schorzenie rozwija się powoli. Typowe objawy stożka rogówki to:
- pogorszenie ostrości widzenia, zwłaszcza w nocy,
- trudności w noszeniu standardowych okularów korekcyjnych,
- rozmyty lub podwójny obraz,
- zwiększona wrażliwość na światło (światłowstręt),
- widzenie „halo” wokół świateł.
W miarę postępu choroby pacjent może zauważyć coraz większe zniekształcenia obrazu i trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak prowadzenie pojazdu, czytanie czy praca przy komputerze.
Jak przebiega diagnostyka stożka rogówki?
Aby potwierdzić diagnozę, okulista przeprowadza szereg badań, takich jak:
- badanie ostrości wzroku,
- topografia rogówki – komputerowe mapowanie jej powierzchni,
- pachymetria – pomiar grubości rogówki,
- keratometria – analiza krzywizny rogówki.
Wczesne wykrycie stożka rogówki jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zatrzymania postępu choroby.
Leczenie stożka rogówki – od soczewek do zabiegu
Wybór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby, wieku pacjenta oraz indywidualnych potrzeb. Początkowe stadia stożka rogówki można korygować za pomocą specjalistycznych soczewek, jednak w przypadku postępującej choroby warto rozważyć zabieg cross linking.
Soczewki kontaktowe
W leczeniu stożka rogówki stosuje się różne typy soczewek, m.in.:
- soczewki twarde gazoprzepuszczalne – zapewniają dobre widzenie, jednak wymagają dłuższego przyzwyczajenia,
- soczewki hybrydowe – łączą komfort miękkich soczewek z ostrością twardych,
- soczewki sferyczne lub niestandardowe – dopasowywane indywidualnie do kształtu rogówki,
- soczewki scleralne – większe, zakrywające całą rogówkę, idealne w bardziej zaawansowanych przypadkach.
Choć soczewki nie zatrzymują choroby, poprawiają jakość widzenia i są nieinwazyjne, co czyni je dobrą opcją na początkowym etapie.
Cross linking
Zabieg cross linking (CXL) polega na wzmocnieniu struktury rogówki poprzez naświetlanie jej promieniami UV-A po wcześniejszym nasączeniu ryboflawiną (witaminą B2). Zabieg ten:
- zatrzymuje postęp choroby,
- zwiększa sztywność rogówki,
- poprawia stabilność widzenia,
- może spowolnić lub wyeliminować potrzebę przeszczepu rogówki.
Zabieg wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych, trwa około 30–60 minut i wiąże się z krótką rekonwalescencją.
Kiedy warto wybrać cross linking?
Cross linking jest wskazany u pacjentów, u których stwierdzono postępujący stożek rogówki, czyli taki, który pogarsza się w czasie. Często decyzję o zabiegu podejmuje się po porównaniu dwóch topografii rogówki wykonanych w odstępie kilku miesięcy.
Zalety CXL obejmują:
- zahamowanie postępu choroby,
- uniknięcie inwazyjnych operacji w przyszłości,
- możliwość dalszego stosowania soczewek przy poprawionej geometrii rogówki.
Zabieg jest szczególnie zalecany młodym pacjentom, u których choroba rozwija się dynamicznie.
Czy soczewki wystarczą na dłuższą metę?
Choć soczewki są bardzo pomocne, nie wpływają one na sam przebieg choroby. Dlatego w wielu przypadkach stanowią rozwiązanie tymczasowe, pozwalające poprawić jakość życia do momentu zakwalifikowania się do zabiegu.
W bardziej zaawansowanych stadiach, kiedy rogówka traci przezierność lub kształt jest silnie zdeformowany, konieczny może być:
- zabieg wszczepienia pierścieni śródrogówkowych,
- wymiana rogówki – keratoplastyka,
- implantacja soczewek fakijnych.
Warto zatem regularnie kontrolować stan oka i podejmować działania we wczesnych fazach choroby.
Podsumowanie – co wybrać?
Wybór między soczewkami a zabiegiem zależy od indywidualnego przypadku i etapu zaawansowania stożka rogówki. Dla osób na początkowym etapie choroby, dobrze dobrane soczewki mogą zapewnić wysoki komfort widzenia. Natomiast w sytuacjach, gdy choroba postępuje, warto rozważyć cross linking, który pozwala zatrzymać zmiany i zapobiec poważniejszym powikłaniom.
Współczesna okulistyka daje pacjentom szereg możliwości – kluczem do sukcesu jest szybka diagnoza, regularne badania i indywidualne podejście do leczenia.
