Choroby oczu, zwłaszcza te związane z plamką żółtą czy naczyniami siatkówki, mogą prowadzić do trwałego pogorszenia widzenia, jeśli nie zostaną odpowiednio wcześnie zdiagnozowane i leczone. Jednym z najbardziej efektywnych sposobów terapii w takich przypadkach są iniekcje doszklistkowe. Mimo że sama nazwa może brzmieć nieco niepokojąco, zabieg ten jest stosunkowo bezpieczny, skuteczny i wykonywany rutynowo. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym są iniekcje doszklistkowe, kiedy się je stosuje, jak wygląda procedura i jakie przynoszą efekty.
Czym są iniekcje doszklistkowe?
Iniekcja doszklistkowa to procedura polegająca na wstrzyknięciu leku bezpośrednio do ciała szklistego oka – przez twardówkę, pod kontrolą mikroskopową. Dzięki tej metodzie substancja czynna trafia precyzyjnie do miejsca działania, czyli tylnego odcinka oka, omijając barierę krew-siatkówka, która utrudniałaby dotarcie leku podanego ogólnie.
W iniekcjach doszklistkowych najczęściej wykorzystuje się:
- leki anty-VEGF (np. ranibizumab, aflibercept, brolucizumab),
- kortykosteroidy (np. deksametazon w implantach),
- antybiotyki lub leki przeciwwirusowe (przy zakażeniach),
- inne środki terapeutyczne w ramach badań klinicznych.
Jakie są wskazania do iniekcji doszklistkowych?
Iniekcje doszklistkowe stosuje się w leczeniu wielu poważnych chorób okulistycznych, w tym:
- wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD),
- obrzęku plamki w przebiegu cukrzycy (DME),
- zakrzepów naczyń siatkówki (CRVO, BRVO),
- zapaleń błony naczyniowej,
- retinopatii wcześniaczej,
- infekcyjnego zapalenia wnętrza gałki ocznej.
Wskazaniem do ich zastosowania jest również stan po urazach lub zabiegach chirurgicznych, gdy zachodzi ryzyko powikłań naczyniowo-siatkówkowych.
Kto się do nich kwalifikuje?
Do iniekcji kwalifikują się pacjenci z aktywnymi zmianami chorobowymi w siatkówce lub plamce żółtej, u których stwierdzono m.in.:
- wysięki podsiatkówkowe,
- krwotoczny obrzęk plamki,
- neowaskularyzację naczyniówkową.
Kwalifikacja obejmuje pełne badanie okulistyczne, w tym OCT (optyczna koherentna tomografia siatkówki), angiografię fluoresceinową oraz ocenę ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Przeciwwskazaniem mogą być ciężkie infekcje, niekontrolowane nadciśnienie, krwawienia czy uczulenie na składniki leku.
Jak przebiega zabieg iniekcji doszklistkowych?
Zabieg jest wykonywany ambulatoryjnie i trwa zazwyczaj kilkanaście minut. Przebieg wygląda następująco:
- Oko i jego okolice są dokładnie dezynfekowane i znieczulane kroplami.
- Pacjent leży na plecach w pozycji stabilnej.
- Za pomocą cienkiej igły lekarz wprowadza lek do ciała szklistego – najczęściej około 3,5–4 mm od rąbka rogówki.
- Po iniekcji oko może zostać zabezpieczone opatrunkiem lub kroplami antybiotykowymi.
Zabieg nie jest bolesny, ale może być nieprzyjemny. Niektórzy pacjenci odczuwają przez kilka godzin lekkie pieczenie, uczucie ciała obcego lub zaczerwienienie oka.
Czy zabieg iniekcji doszklistkowych jest bolesny?
Dzięki miejscowemu znieczuleniu zabieg nie powoduje bólu. Pacjenci mogą odczuwać jedynie krótki ucisk lub dyskomfort w trakcie iniekcji. W ciągu doby po zabiegu może utrzymywać się łzawienie, podrażnienie lub delikatny obrzęk powieki. Objawy te zwykle ustępują samoistnie i nie wymagają interwencji lekarskiej.
W razie silnego bólu, znacznego pogorszenia widzenia lub wydzieliny z oka należy niezwłocznie skonsultować się z okulistą – mogą to być objawy powikłań.
Jakie są zalecenia po zabiegu?
Po zabiegu należy:
- unikać dotykania i pocierania oka,
- nie nakładać makijażu przez 1–2 dni,
- unikać basenów i kąpieli w otwartych zbiornikach przez minimum 3 dni,
- stosować zalecone krople (najczęściej antybiotyk i preparat nawilżający),
- zgłaszać się na wyznaczone wizyty kontrolne i kolejne iniekcje (najczęściej co 4–6 tygodni).
Zazwyczaj terapia wymaga całej serii zastrzyków – od 3 do kilkunastu rocznie, w zależności od choroby i reakcji na leczenie.
Jakie są efekty po zabiegu?
Iniekcja doszklistkowa daje bardzo dobre efekty terapeutyczne – spowalnia lub zatrzymuje postęp choroby, poprawia ostrość widzenia, zmniejsza obrzęk siatkówki i ogranicza ryzyko trwałej utraty wzroku. W leczeniu AMD oraz cukrzycowego obrzęku plamki u wielu pacjentów uzyskuje się stabilizację lub poprawę widzenia.
Szybkość i stopień poprawy zależą od stadium choroby w chwili rozpoczęcia leczenia – im wcześniej wdrożona terapia, tym lepsze rokowanie.
Gdzie można wykonać zabieg i ile to kosztuje?
Zabieg iniekcji doszklistkowej można wykonać zarówno w publicznych placówkach w ramach NFZ (po spełnieniu kryteriów kwalifikacji), jak i w klinikach prywatnych. W ramach świadczeń publicznych leczenie jest bezpłatne, jednak często wiąże się z kolejkami oczekujących.
W klinikach prywatnych cena jednej iniekcji waha się od 900 do 2000 zł – w zależności od rodzaju leku (np. oryginalny czy generyczny), renomy placówki i zakresu opieki okołozabiegowej.
Podsumowanie
Iniekcja doszklistkowa to nowoczesna, skuteczna i relatywnie bezpieczna metoda leczenia wielu chorób siatkówki i plamki żółtej. Dzięki precyzyjnemu podaniu leku bezpośrednio do wnętrza oka możliwe jest zahamowanie procesów chorobowych, poprawa widzenia i uniknięcie powikłań. Kluczem do sukcesu jest wczesna diagnoza, systematyczne leczenie i przestrzeganie zaleceń lekarskich. W dobie współczesnej okulistyki iniekcje doszklistkowe stanowią fundament skutecznej terapii chorób tylnego odcinka oka.
